Ang mga bayaning sina Banlak, Agyu, at Kuyasu ay nakatira sa bayan ng Ayuman. Sa tradisyong Ilianon sila’y magkakapatid na anak ni Pamulaw. Si Agyu ay may apat na kapatid na babae, ngunit sina Yambungon at Ikawangon lamang ang binanggit sa epiko. Isang araw nagpadala si Agyu sa datung Moro ng siyam na komu-buu-buong pagkit sa pamamagitan nina Kuyasu at Banlak.
|
|
Si Indarapatra ay ang matapang na hari ng Mantapuli. Nabalitaan niya ang malimit na pananalakay ng mga dambuhalang ibon at mababangis na hayop sa ibang panig ng Mindanao. Labis niyang ikinalungkot ang mga nangyayaring ito sa mga naninirahan sa labas ng kaharian ng Mantapuli. |
|
Sampung datu ang naglakbay patungo sa bagong lupain. Umalis sila sa Borneo upang makaiwas sa kanilang pinuno na masyadong malupit. Pinamunuan ni Datu Puti ang pag-alis sa kaharian ni Sultan Makatunaw. Isang gabi, sampung datu ang sakay ng balangay at naglakbay ng araw at gabi. Matagal na silang naglalakbay ngunit panay dagat lamang ang kanilang natatanaw. Unti-unti na silang nawawalan ng pag-asa. |
Noong unang panahon ay may mag-asawang naninirahan sa Lamut na nangngangalang Cabigat at Bugan. Sila ay masasaya dahil marami silang nakukuhang pagkain at mga hayop. Isang araw lumabas si Cabigat upang mamasyal na karaniwang isinasagawa sa mga kalapit na nayon. Habang sila’y wala, inilabas ng kanyang asawang si Bugan ang kanyang panghabi upang humabi ng isang tapis. |
|
Minsan nagtampo ang buwan sa araw at ito’y kanyang kinamuhian. Inggit ang dahilan ng lahat. Naiinggit siya sa araw, dahil ito’y mas sikat at hinahangaan ng mga tao kaysa sa kanya. Samantalang siya’y simbolo lamang ng malalagim na bagay. At kung minsan ay ginagawang palatandaan ng kabaliwan! |
May mag-asawa na laging pinag-uusapan ng mga kapit-bahay. Si Bantawan ang lalaki at si Papay ang babae. Nakatira sila sa bulubunduking lalawigan ng Benguet at ang paggapas ng palay ang kanilang ikinabubuhay. Tamad si Bantawan. Masipag si Papay. Naiiwan sa bahay si Bantawan at si Papay naman ang nagtatrabaho upang sila ay may kainin. Araw-araw makikita siya sa palayan at gumagapas ng palay. |
|
Maganda at kahanga-hanga ang Lawa ng Bulusan. Ito ay nasa tuktok ng bundok at napaliligiran ng malalagong punung-kahoy. Malinaw at malalim ang Lawa ng Bulusan. Isa ito sa mga magaganda at kilalang pook sa Kabikulan kaya ito ay ipinagdarayo ng mga turista taon-taon. Saan nagmula ang Lawa ng Bulusan? Ganito ang kuwento ng matatanda sa nagpapaliwanag ng pinagmulan ng maganda at kahanga-hangang lawa sa tuktok ng bundok. |
Minsan may isang magandang dilag na sinusuyo ng halos lahat ng kalalakihan sa nayon. Ngunit ang magandang dilag ay tila mapili o sadyang pihikan. Sa dinami-rami ng mga manliligaw nito’y wala pa ring mapili. Ayon sa magandang dilag, hindi lang panlabas na anyo ang batayan nito sa pagpili ng lalaking mapapangasawa. Ang hinahangad nito ay isang lalaking mamahalin siya ng lubos. |