Noong unang panahong wala pa ang mundo at isa lamang ang planeta – ang buwan. Sa planetang ito dalawang lahi ng tao ang nakatira, ang taong puti at ang taong itim. Ang mga puti ang Panginoon at iyong mga itim ang utusan. Ang mga puti ay magaganda: maputi ang kulay ng balat at ang buhok ay kulay ginto. Nakatira sila sa lunsod. Ang mga utusan ay sa kuweba ng kagubatan nakatira. Sila’y maliliit at maiitim na tao. Sila ang tagapag-alaga ng maganda at malaking hardin.
|
|
Maganda ang kamya. Ang bulaklak na ito ay puting-puti at napakabango. Saan kaya ito nagmula? Bakit kaya ito sa tabing-ilog tumutubo? Maganda ang kuwento sa sasagot sa mga tanong na ito. Ito raw ay nangyari noong unang panahaon na nakikita at nakikipag-usap pa sa mga tao ang mga diwata at mga diyos ng kalikasan. |
|
Ang epikong Maragtas ay kasaysayan ng sampung magigiting, matatapang at mararangal na datu. Ang kasaysayan ng kanilang paglalakbay mula Borneo patungo sa pulo ng Panay ay buong kasiyahan at pagmamamalaking isinalaysay ng mga taga-Panay. Ayon sa ilang ulat at pananaliksik na pinagtahi-tahi at pinagdugtung-dugtong, ganito ang mga pangyayari: |
Minsan may isang magandang dilag na sinusuyo ng halos lahat ng kalalakihan sa nayon. Ngunit ang magandang dilag ay tila mapili o sadyang pihikan. Sa dinami-rami ng mga manliligaw nito’y wala pa ring mapili. Ayon sa magandang dilag, hindi lang panlabas na anyo ang batayan nito sa pagpili ng lalaking mapapangasawa. Ang hinahangad nito ay isang lalaking mamahalin siya ng lubos. |
|
There are two fables, the one in Japan and the other in the Philippine Islands, which have many traits in common, and the intercomparison of which may perhaps be of some interest to Ethnologists. |
Yling, a bird reputed to talk, asks Cadugnung, a wise man, to sing of the ancient story of Handiong. This is the story he tells: |
|
Locust and ant go to the rice field to eat. After meal, ant takes grain of rice home. Locust laughs at such unnecessary trouble. Rice has been harvested. Hungry locust cannot find rice to eat. He finally comes to ant's house. Begs. Ant laughs. Who was foolish? |
A deer passes a carabao plowing in the field: I pity you, carabao; you are always working for others. After the rice has grown, you're not allowed near it. I go where I please. A few days later, hunters carry the deer tied to pole, pass the place where carabao is still working. |