Ang epikong Maragtas ay kasaysayan ng sampung magigiting, matatapang at mararangal na datu. Ang kasaysayan ng kanilang paglalakbay mula Borneo patungo sa pulo ng Panay ay buong kasiyahan at pagmamamalaking isinalaysay ng mga taga-Panay. Ayon sa ilang ulat at pananaliksik na pinagtahi-tahi at pinagdugtung-dugtong, ganito ang mga pangyayari:
|
|
May isang binatang nagmana ng sandaang ulo ng baka nang mamatay ang kanyang mga magulang. Siya’y naging malungkutin kaya ninais niyang mag-asawa. Siya’y nagpatulong sa kanyang mga kapitbahay sa paghanap ng makakasama habang buhay. |
|
Sa gitna ng isang malawak na gubat sa labas ng kaharian ng Albanya na nababagtas ng ilog Kositong makamandag ang tubig, ay nakagapos ang isang kaawa-awang tao sa isang puno ng Higera. Siya si Florante, anak nina Duke Briseo at Prinsesa Floresca. Unti-unting pinapanawan ng buhay si Florante dahil ang gubat ay sadyang nakakatakot. Mga mababangis na hayop ang gumagala dito, ang huni ng mga ibon ay nakakalunos at ang malalaking punongkahoy ay tunay na nakakasindak. |
Masagana ang Kahariang Masinlok. Magandang maganda noon ang umaga. Maningning ang sikat ng araw. Sariwa ang hanging amihan. Lunti ang mga halaman sa paligid. Masigla ang awit ng mga ibon. Bughaw ang kabundukan. Subalit ang kagandahan ng umaga ay hindi nakasiya sa Datu. Wala siyang madamang kaligayahan sa lahat ng namamalas. |
|
May mag-asawa na laging pinag-uusapan ng mga kapit-bahay. Si Bantawan ang lalaki at si Papay ang babae. Nakatira sila sa bulubunduking lalawigan ng Benguet at ang paggapas ng palay ang kanilang ikinabubuhay. Tamad si Bantawan. Masipag si Papay. Naiiwan sa bahay si Bantawan at si Papay naman ang nagtatrabaho upang sila ay may kainin. Araw-araw makikita siya sa palayan at gumagapas ng palay. |
Ayon sa mga matatanda, isang mahabang kapuluan ang Pilipinas noong unang panahon. Narito ang kanyang kuwento na nagpapaliwanag kung bakit naging pulo-pulo ang ating bansa. Sadyang mayaman at sagana noon ang ating kapuluan. Mag-asawang higante lamang ang nakatira rito. Hindi sila nagtatanim. Hindi sila nagluluto. Kinukuha na lamang nila sa paligid ang kanilang pagkain. |
|
May isang babaing nakabili ng buhay na manok sa palengke. At nang ito’y kanyang iuwi sa bahay upang alagaan, laking gulat niya nang mangitlog ito. Sapagkat ang itlog ng manok na iyon ay ginto! Laking tuwa ng babae sa kanyang natuklasan! Tiyak na ito ang magbibigay sa kanya ng kayamanan! Ngunit ang manok ay minsan lang sa isang buwan kung mangitlog. |
Ang Tamaraw ay isang uri ng mga hayop sa ating kagubatan. Siya ay malaki, mabilis at malakas. Iginagalang siya ng lahat ng kanyang nasasakupan. |