Kabanata 38:

Buong Luzon halos ang nilaganapan ni Matanglawin sa kanyang panunulisan.  Siya’y pumatay sa hukom pamayapa sa Tiyani, nanunog, nangulimbat.  Ngayo’y sa Batangas, bukas ay sa Kabite, di maglilipat-araw ay sa Tayabas, pagkatapos ay sa Panggasinan o sa Albay.  Laging naliligtasan ni Matanglawin ang mga habol sa kanya.  At sa kawalangkaya ng mga Sibil sa dumakip sa mga tulisan ay mga magsasakang walang sala ang kanilang dinarakip.

May anim o pitong magsasaka ang dinakip ng mga Sibil matapos ang isang pagsalakay ni Kabesang Tales.  Abut-siko at kabit-kabit ang gapos ng mga ito na inilakad nang tanghaling tapat sa kainitan ng Mayo walang sombrero at nakayapak.  Ang pawis nila’t alikabok ay nagpuputik sa kanilang mukha ang magkahalong poot at kawalang pag-asa.

Ni hindi nila mapahid ang mahapding pawis na sumisigid sa kanilang mga mata.  Kung may isang nabubuwal sa hapo at gutom ay hinahagupit silang lahat at ang nabuwal ay makakaladkad sa kanilang pagtakbo.  Sumisigaw ang nabuwal na patayin na siya.  Umiiyak.  Parang bata.  Isinusumpa ang oras ng kanyang pagsilang.

Nilalait pa sila ng mga Guwardiya Sibil.  Nguni’t may isang Sibil na tutol sa gayong pagmamalupit.  Nang di makatiis ay sumisigaw na rin ito sa mapagparusa: Hoy, Mautang, bayaan mo silang magsilakad nang payapa!  Nagpakikilalang bago ka nga lamang Carolino patuya pang tugon ni Mautang.  Ano ba ang ginagawa ninyo sa mga bihag ng digma?  Pinakukundanganan namin.  Tugon ni Carolino:  Mangyari’y kaaway na nagsilaban ang mga iyon ang mga ito’y mga kababayan natin!  Ganti ng mapagpahirap.  At bumubulong kay Carolina: Ginaganyan natin iyan upang lumaban o tumakas at nang barilin na lamang natin.

Isang bilanggo ang sinumpong ng pagdumi o pag-ihi marahil at nakiusap na payagan muna siyang makatigil nang sandali.  Di siya pinayagan.  Mapanganib daw ang lugal na iyon.  Naliligid sila ng bundok.

Higit kang malupit pa kaysa mga Kastila, anang bihag.

Isang putok nang narinig.  Gumulong-gulong si Mautang tutop ang dibdib na nilabasan ng dugo sa bibig

Alto!  Sigaw ng kabong putlang-putla (matatapang lamang sa walang laban).  Isang putok pa at ang kabo naman ang tinamaan sa bisig at namaluktot sa sakit.

Itinuro ng kabo ang mga bilanggo.  Fuego! sigaw niya.  At ang mga bihag ay pinagbabaril.  Saka pa lamang lumaban ng putukan sa mga nasa batuhan sa bundok.  Ang mga nasa batuhan ay tinayang may tatatlong riple lamang.  Lumusob ang mga Sibil.  Ang unang umakyat patungo sa pinangungublihan ng mga di kilalang kalaban ay gumulong-gulong na pababa.

Hala, Carolino!  Nahan ang mabuti mong pagpapatama! pasigaw na wika ng kabo.

Isang lalaki ang biglang lumitaw sa ibabaw ng isang talampas.  Nagwawasiwas ito ng baril.

Paputukan! sigaw ng kabo kasabay sa pagmumura.

Tatlong kawal ang nangagputok.  Patuloy na may isinisigaw ang lalaki.  Hindi siya mauunawaan.