Kabanata 27:

Si Isagani ay ipinatawag ni Padre Fernandez na isang katedratiko.  Labis na iginagalang ito ng binata.

Ayon sa Pari, narinig nito si Isagani sa pagtatalumpati ng binata.  Itinatanong ng Kura kung kasama si Isagani sa hapunan.  Pinuri rin ang pagkakaroon ni Isagani ng paninindigan .  Pinaupo ang binata.  Nguni’t nanatiling nakatayo si Isagani.  Patuloy na nagsalita ang Pari.  May mga dalawang libong estudyante na raw ang naturuan niya o sinikap niyang turuang mabuti at karamiha’y pumupula at lumalalos sa mga prayle nguni’t walang makapagsalita nang tapatan o harapan.

Ayon kay Isagani ay di kasalanan iyon na kabataan na pag nagsalita laban sa maykapangyarihan ay kaagad nang sinasabing pilibustero at alam ng Pari ang ibinubunga ng gayong paratang.  Baliw ang sino mang magsabi nang malakas sa kanyang iniisip sapagka’t siya’y magtitiis ng pag-uusig, ani Isagani.

Sinabi ng Prayle na di niya inuusig si Isagani at malaya itong nakapagsasalita ng anuman sa kanyang klase.  Sa halip ay paborito pa niya si Isagani.

Pangiting nagpasalamat ang binata.  Sinabi niyang itinatangi rin niya ang katedratiko.  Nguni’t di tayo mag-uusap dito ng ukol sa ating sarili kaya’t ipinakikiusap ko sa aking katedratiko na ibahin na ang paksa.

Maaari raw si Padre Fernandez ay gayon nga nguni’t di raw gaya ng katedratiko ang ibang prayleng Domoniko.  At tiniyak ni Isagani ang mga sakit sa pagtuturo ng mga prayle.  Binabawasan hangga’t maaari ang pagbibigay ng mga kaalaman sa pagpatay sa sigla at sigasig ng mag-aaral.  Walang inihahasik sa amin kundi mga kaisipang luma, mga lisyang simulaing kasalungat ng pagkakasulong.  Parang mga bilanggong gobyerno ang mga estudyante.  Salat na salat ang mga ito sa natututuhan tulad ng pagkasalat ng bilanggo sa pagkaing inirarasyon ng nakasubasta sa pagpapakain.  At sinabi ni Isagani na parang may sabuwatan ang pamahalaan at ang mga Pilipino upang manatili sa kamangmangan ang mga ito.

Napakagat-labi si Padre Fernandez.  Sinabi nitong lampas na sa guhit ng pag-uusap ang mga paratang ni Isagani.

Hindi, Padre, ganti ni Isagani.  Ang mga prayle sa lahat ng orden ay naging mga kontratista ng karunungan at sila ang nagsasabi mismo na kami ay hindi nararapat matuto pagka’t balang araw ay magpapahayag kami ng paglaya.  Ito’y pagtanggi na ang bilanggo ay pakanin pa upang di na makalabas sa bilangguan.  Ang kalayaan ay katambal ng tao at  gayundin ng talino at katarungan.  Ang pagtanggi ng mga prayle na maging amin iyan ang dahilan ng kawalan naming ng kasiyahan.

Ang karunungan ay hindi ipinagkakaloob kundi sa karapat-dapat lamang, anang Pari.  Ipagkaloob iyan sa mga walang tibay ng loob at kapos sa wastong asal ay taliwas sa layunin niyon.